Największa uczona starożytnej Aleksandrii
Hypatia była genialną matematyczką i filozofką, która nauczała w szkole platońskiej i została głównym uczonym całej Aleksandrii na przełomie IV i V wieku naszej ery. Pisała podręczniki do matematyki, wynalazła astrolabium (urządzenie astronomiczne używane w nawigacji aż do XVII wieku, służyło do wyznaczenia położenia ciał niebieskich nad horyzontem). Opracowała też lepszą metodę dzielenia liczb wielocyfrowych.
Hypatia zaczynała jako uczennica swojego ojca Teona. Nauczał on swoją jedyną córkę (mama jest nieznana). Sam był dyrektorem uniwersytetu platońskiego i zaraził małą Hypatię pasją do matematyki, astromii i filozofii. W dorosłości córka przewyższyła ojca we wszystkich tych dziedzinach naukowych i przejęła jego stanowisko na uniwersytecie.
Wykładaną przez Hypatię szkołą filozoficzną był neoplatonizm. Dla neoplatoników matematyka miała aspekt duchowy. Dzieliła się na arytmetykę, geometrię, astronomię i muzykę. Udowadniały one, że liczby stanowią święty język wszechświata (arché).
Jednym z bardziej popularnych dokonań Hypatii była edycja trzeciego tomu „Almagestu” Ptolemeusza. Był to dziewięciotomowy traktat matematyczny opisujący geocentryczny koncept wszechświata, który udało się obalić dopiero Mikołajowi Kopernikowi w XVI wieku. W swojej redakcji Hypatia opisała między innymi dopracowane przez siebie algorytmy dzielenia liczb wielocyfrowych, które miały służyć do obliczenia kątów obrotu Słońca dookoła Ziemii. Podejrzewa się, że Hypatia mogła zedytować wszystkie dziewięć ksiąg „Almagestu”.
Do Aleksandrii zjeżdżali się ludzie z całego imperium, żeby móc uczyć się pod okiem Hypatii. Wśród nich znajdowali się przedstawiciele różnych religii politeistycznych, a także judaizmu i chrześcijaństwa. Jeśli chodzi o samą uczoną, nie wiadomo nic o tym, żeby wyznawała jakiekolwiek bóstwa, jej poglądy pasowały do założeń wielu religii. W jej szkole panowała wolność religijna, stanowiła bezpieczną przestrzeń dla osób wszelkich wyznań, co było szczególnie ważne, biorąc pod uwagę zamieszanie religijne i polityczne jakie panowało wtedy w Aleksandrii.
Niestety, historia życia Hypatii nie kończy się dobrze.
W tamtym czasie Aleksandria była podzielona między chrześcijan i niechrześcijan. Władza polityczna została rozbita między biskupa Cyryla i Orestesa, bliskiego przyjaciela Hypatii, który był prefektem Aleksandrii.
Cyryl stopniowo zdobywał władzę polityczną, i rozkazywał strażom chrześcijańskich mnichów niszczyć pogańskie świątynie i nękać Żydów. Oczywiście, między biskupem a Orestesem (który też był chrześcijaninem) rozpoczął się spór. Orestes skonsultował się z Hypatią, ponieważ była postrzegana jako mądra i niezależna osoba. Uczona poradziła przyjacielowi, żeby działał uczciwie i opanowanie. Jednak, kiedy grupa mnichów wznieciła zamieszki, w trakcie których Orestes został mocno ranny, kazał torturować ich dowódcę na śmierć. Cyryl obwiniał za to Hypatię, oskarżył ją o czary, przez które Orestes obrócił się przeciwko swojej wierze. Przeszkadzało mu też to, że uczona była wpływową kobietą, która myślała samodzielnie, nie wyznawała chrześcijaństwa i tworzyła bezpieczny azyl dla osób wszelkich wyznań, także niechrześcijańskich, zamiast takich ludzi tępić.
W marcu 415 roku, kiedy Hypatia jechała przez miasto, grupa mnichów zaatakowała ją. Wyciągnęli ją z powozu i zaciągnęli do kościoła, rozebrali i zamordowali przy użyciu ostrakona, czyli odłamka ceramicznego naczynia. Poćwiartowali jej ciało, po czym zaczęli ciągnąć jej kończyny przez miasto, co według tradycji robiono z ciałami najokrutniejszych przestępców.
Żadna z prac Hypatii się nie zachowała. Możemy przypuszczać, że jak w przypadku wielu innych kobiet, próbowano celowo wymazać uczoną z historii. Na szczęście, przetrwały świadectwa o jej pracy i życiu, tworzone i przekazywane przez jej uczniów.
Po śmierci Hypatii, inni uczeni zaczęli uciekać, a Aleksandria straciła swoją rolę jako centrum edukacji, której już nigdy nie odzyskała. „Tak na prawdę, duch dociekliwości, otwartości i uczciwości, który (Hypatia) rozwijała, umarł razem z nią”.
Cytat pochodzi z filmu „The murder of Alexandria’s greatest scholar - Soraya Field Fioro” na YouTube, z kanału TED-Ed
Dla osób bardziej zainteresowanych Hypatią, polecamy artykuł o niej z Wielkiej Historii: https://wielkahistoria.pl/hypatia-z-aleksandrii-najmadrzejsza-kobieta-epoki-antyku-zginela-bo-biskup-pozazdroscil-jej-slawy/
Adrianna Jarzyna zgromadziła informacje potrzebne do artykułu i jest autorką ilustracji, autorką tekstu i plakatu jest Małgosia Winer.
Bibliografia
Biografia
https://www.uh.edu/engines/epi215.htm
https://www.britannica.com/biography/Hypatia
https://en.wikipedia.org/wiki/Hypatia
Dokładny opis sposobu dzielenia liczb wielocyfrowych opisany przez Hypatię znajdziesz tutaj: https://cs.appstate.edu/~sjg/womeninmath/book3.html
Komentarze
Prześlij komentarz