Przywódczyni, która walczyła z Portugalczykami i ich rozwijającym się handlem niewolnikami w Afryce Środkowej
Na przełomie XVI i XVII wieku, środkowo-zachodnie afrykańskie królestwo Ndongo (współczesna Angola) było atakowane przez Portugalię oraz wrogie sąsiednie ludy afrykańskie. Zanim Ngola Ana Nzinga Mbande została władczynią Ndongo, władał nim jej brat. Jednak nie był on zbyt kompetentny, bo zaraz po objęciu tronu Portugalczykom bardzo szybko i łatwo udało się go porwać i wrzucić do więzienia. Nzinga pojechała na spotkanie z agresorami, żeby zażądać uwolnienia brata. Podczas audiencji, Portugalczycy nie okazali jej żadnego szacunku i nawet nie zaoferowali krzesła, na którym mogłaby usiąść, zapewnili jej tylko matę podłogową, która służyła niewolnikom. W odpowiedzi, Nzinga kazała jednemu ze swoich poddanych opaść na czworaka i usiadła na jego plecach. Oświadczyła, że „Królowa Ndongo nie używa tego samego krzesła dwa razy”. Nieugięta postawa Nzingi widocznie zrobiła wrażenie na Portugalczykach, gdyż udało jej się wynegocjować uwolnienie brata.
Jednak niebawem znaleziono go martwego. Uważa się, że został zamordowany we śnie przez swoją własną siostrę, żeby mogła przejąć tron.
Ówcześnie Ndongo było popularną strefą dostaw niewolników. Sąsiednie ludy afrykańskie wyłapywały jego mieszkańców i sprzedawały ich w niewolę kolonizatorom. Nzinga zdała sobie sprawę, że to jej królestwo musi stać się pośrednikiem w handlu niewolnikami, żeby nie pozostać strefą pozyskiwania ludzkiego towaru. W tym celu sprzymierzyła się z Portugalią i przyjęła chrzest, tym sposobem kończąc ataki Portugalii na Ndongo i zdobywając sprzymierzeńców do walki z wrogimi ludami afrykańskimi. Jednak pomimo przyjęcia chrztu, Ana nigdy nie odrzuciła tradycyjnych wierzeń ludów Mbundu, takich jak ofiary z ludzi czy przechowywanie kości członków rodziny. Oburzało to portugalskich misjonarzy, którzy nie mieli problemu z czczeniem relikwii (kości świętych) oraz ze stosowaniem lekarstw zrobionych z fragmentów ludzkiego ciała (powszechna praktyka medyczna w ówczesnej Europie).
Jak można by się spodziewać, niebawem Portugalia zdradziła Ndongo. Nzinga została zmuszona do ucieczki ze swoim ludem dalej na wschód, gdzie przejęła władzę nad państwem Matamba, daleko poza zasięgiem Portugalczyków.
Aby wzmocnić siłę bojową Matamby, Nzinga zaoferowała schronienie zbiegłym niewolnikom i wyszkolonym przez Portugalczyków afrykańskim żołnierzom, oraz przyjęła formę organizacji wojskowej znanej jako kilombo, w której młodzież wyrzekała się więzi rodzinnych i wychowywała się we wspólnocie wojskowej. Nzinga wznieciła też bunt w samym Ndongo, którym wtedy pośrednio rządzili Portugalczycy za pomocą marionetkowego władcy.
Kiedy Luanda (stolica Ndongo) została zajęta przez Holandię, Nzinga znalazła w niej sojusznika. Jednak nawet ich połączone siły nie były wystarczające, żeby wypędzić Portugalczyków z Ndongo, wręcz przeciwnie, Portugalia zdobyła Luandę i Nzinga była zmuszona do powrotu do Matamby.
Od tego momentu Ana skupiła się na rozwoju Matamby jako potęgi handlowej, wykorzystując swoją lokalizację jako bramę do wnętrza Afryki Środkowej. Do czasu jej śmierci Matamba utrzymywała pozycję potężnego królestwa handlowego, które Portugalia traktowała jako równoważne państwo.
Królowa Matamby stała się sensacją w Europie po opublikowaniu w Paryżu w 1769 roku kolorowej „biografii” Jeana Louisa Castilhona „Zingha, Reine d’Angola”. Oprócz tego, pod koniec życia Nzingi napisał o niej też holenderski pisarz Dapper w jego „Opisie Afryki”. Według niego królowa trzymała 50–60 mężczyzn przebranych za kobiety jako swój harem i kazała im walczyć na śmierć i życie o przywilej i obowiązek spędzenia z nią nocy. Rano zwycięzcę skazywano na śmierć. (Był to najprawdopodobniej tylko mizoginiczny mit).
Ana Nzinga zmarła w 1663 roku, w wieku 80 lat. Śmierć Nzingi była okrutną stratą dla jej państwa, przyspieszyła ona portugalską okupację kolonialną.
W połowie dwudziestego wieku, Ana Nzinga stała się potężnym symbolem oporu Angoli przeciwko Portugalii podczas angolskiej wojny o niepodległość.
Informacje potrzebne do artykułu zgromadziła Adrianna Jarzyna, autorką tekstu, plakatu i ilustracji jest Małgosia Winer.
Bibliografia
Biografia
https://www.rejectedprincesses.com/princesses/nzinga-mbande
Komentarze
Prześlij komentarz